Усе ядзерныя дзяржавы летась павялічылі свае арсеналы. Пазітыў ёсць, але мала

Стакгольмскі інстытут даследавання праблем міру (SIPRI) выпусціў штогадовы агляд ядзерных сіл, якімі валодаюць розныя краіны, піша РБК. Эксперты інстытута прыйшлі да высновы, што ўсе ядзерныя краіны ў 2023 годзе пашырылі свае арсеналы. Больш актыўна за ўсіх гэта рабілі Кітай і КНДР.

Запуск ядзернай ракеты. Фота: Russian Defense Ministry Press Service via AP

Ядзерныя краіны ўсё больш абапіраюцца на канцэпцыю ядзернага стрымлівання, таму за апошні год колькасць распрацовак у гэтай сферы паўсюдна вырасла, сцвярджаецца ў прысвечанай ядзерным арсеналам частцы штогадовага даследавання Стакгольмскага міжнароднага інстытута даследавання праблем міру (Stockholm International Peace Research Institute — SIPRI).

За апошні год усе дзевяць ядзерных дзяржаў — пяць афіцыйных (Вялікабрытанія, Кітай, Расія, ЗША, Францыя) і чатыры неафіцыйныя (Ізраіль, Індыя, КНДР, Пакістан) — разгарнулі новыя ядзерныя ўзбраенні, адзначаюць эксперты.

Агульнасусветны запас — 12121 ядзерная боегалоўка, з іх у студзені 2024 года 9585 знаходзіліся ў рэзервах. Паводле даных на студзень 2024 года, 3904 боегалоўкі маглі быць разгорнутыя на ракетах і самалётах — гэта на 60 больш, чым у студзені 2023 года; з іх 2,1 тыс. знаходзіліся ў стане высокай баявой гатоўнасці.

На Расію і ЗША прыпадае каля 90% усёй ядзернай зброі ў свеце. Прынцыповых перамен за год не адбылося — стан іх ядзерных сілаў быў стабільным, хіба што толькі, па падліках інстытута, Расія разгарнула 36 дадатковых боегаловак.

Больш значна, паводле ацэнкі SIPRI, нарасціў свае ядзерныя сілы Кітай — з 410 боегаловак у 2023 годзе да 500 у 2024-м. І гэты арсенал працягне расці, прагназуюць аналітыкі.

«Упершыню ў мірны час Кітай, верагодна, размесціць невялікую колькасць боегаловак на ракетах, — адзначаюць яны. — У залежнасці ад таго, як ён структуруе свае сілы, да канца дзесяцігоддзя ён можа атрымаць прыкладна столькі ж міжкантынентальных балістычных ракет (МБР), колькі ёсць у Расіі і ЗША. Хоць колькасць ядзерных боегаловак у Кітая па-ранейшаму будзе меншай, чым у гэтых дзвюх краін».

Вялікабрытанія ў 2023 годзе запасы не нарошчвала, аднак гэта ў яе планы па-ранейшаму ўваходзіць — у найбліжэйшыя гады колькасць боегаловак, якімі валодае краіна, павінна вырасці з 225 да 260. Францыя ж працягвае будаваць атамныя падлодкі трэцяга пакалення, якія б такія боегалоўкі дастаўлялі.

Трохі пашырыла свой арсенал Індыя — як і Пакістан, яна развівае новыя сістэмы дастаўкі. Аднак у той час як Ісламабад сканцэнтраваны на патэнцыйных ударах па тэрыторыі Індыі, апошняя стала надаваць больш увагі сістэмам вялікай далёкасці — такім, якія маглі б патрапіць у цэлі, размешчаныя ў Кітаі.

Свае арсеналы таксама нарасціла КНДР, для якой ядзерныя сілы — цэнтральны элемент у сістэме нацыянальнай бяспекі. Сёння, паводле ацэнкі SIPRI, у Пхеньяна 50 боегаловак і дастаткова расшчапляльных матэрыялаў, каб давесці гэтую колькасць да 90. Пхеньян, падобна, сканцэнтраваўся на развіцці тактычных ядзерных сістэм: пра гэта сведчаць выпрабаванні ракет меншай далёкасці, якія ён правёў у 2023 годзе.

Ізраіль, які не прызнае наяўнасць у яго ядзернай зброі, таксама мадэрнізуе свае сілы — гэта тычыцца ў першую чаргу вытворчасці плутонію ў ядзерным цэнтры ў Дымоне.

Паводле ацэнкі экспэртаў SIPRI, канфлікты ва Украіне і ў Газе ў 2023 годзе яшчэ больш аслабілі ядзерную дыпламатыю. Расія прыпыніла свой удзел у дамове аб СНУ, яна і ЗША перасталі абменьвацца данымі па гэтым дакуменце. Пазней Масква адклікала ратыфікацыю дамовы, якая забараняе ядзерныя выпрабаванні, а ў 2024 годзе абвясціла пра вучэнні з тактычнай ядзернай зброяй.

Што тычыцца Блізкага Усходу, то летам 2023 года Іран і ЗША дасягнулі неафіцыйнага пагаднення па ядзернай угодзе, што крыху зменшыла градус напружання. Аднак гэты працэс падарваў напад ХАМАС на Ізраіль.

Былі ў 2023 годзе і пазітыўныя эпізоды. Улетку дзяржсакратар ЗША Энтані Блінкен наведаў Пекін. Гэта дазволіла ЗША і Кітаю пашырыць прастору для дыялогу, уключаючы кантроль над узбраеннямі. Пазней Вашынгтон і Пекін дамовіліся аднавіць кантакты па лініі вайсковых ведамстваў.

Каментары да артыкула