Сканчваецца легендарная антыўтопія пра ЗША. Што чакаць ад фіналу «Аповеду служанкі»

Выходзіць апошні сезон знакамітай антыўтопіі «Аповеду служанкі» (The Handmaid’s Tale) пра таталітарную будучыню ЗША. «Наша Ніва» тлумачыць, чаму гэта выдатная нагода перагледзець сагу.

Джун Озбарн (Элізабет Мос). Фота: кадр з трэйлера

Усё пачалося ў 1985 годзе. Тады канадская пісьменніца Маргарэт Этвуд выпусціла раман «Аповед служанкі» — гісторыю пра ЗША блізкай будучыні, дзе да ўлады прыйшлі рэлігійныя радыкалы-кансерватары.

Яны пераназвалі краіну ў гонар біблейскага рэгіёна Галаад і жорстка абмежавалі людзей у правах. Амерыка па Маргарэт Этвуд — месца, дзе лютуе грамадзянская вайна ды існуюць публічныя смяротныя пакаранні, а няшчасная каста жанчын-служанак выношвае дзяцей для заможных мужчын-камандораў.

Увогуле, жыццё ў Галаадзе нам раскрываюць вачыма жанчын. Ім у новай краіне забаронена чытаць і пісаць, не кажучы пра звычайную працу — застаюцца толькі «жаночыя» заняткі нашкталт садоўніцтва. І менавіта вачыма жанчын нам расказваюць, як ліберальная краіна ператварылася ў фундаменталісцкае пекла, дзе забаронена мастацтва, а вуліцы застаўленыя блакпостамі.

Як мы гэта дапусцілі — вось пытанне галоўнай гераіні, на якое няма адказу.

Аднайменны серыял па «Аповедзе служанкі» выйшаў у 2017-м, падчас першага прэзідэнцкага тэрміну Дональда Трампа. Хутка чырвонае адзенне служанак перакрочыла з тэлеэкранаў на вуліцы ЗША, а потым і іншых краін Захаду. Жанчыны апраналі яго на пратэсты па пытаннях, хоць нечым звязаных з жаночымі правамі. Яшчэ тады, у першы тэрмін Трампа, разыходзіліся плакаты з ім і Пуціным, дзе Трамп быў апрануты ў тое самае адзенне служанкі.

Фота: кадр з трэйлера

«Аповед служанкі» папярэджваў пра тое, як хутка можна страціць здабыткі дэмакратыі. Апошні сезон серыяла, які выходзіць цяпер, нагадвае пра гэта ў самы разгар новага тэрміну Дональда Трампа.

Мы зноў вяртаемся ў свет Джун Озбарн, былой служанкі. Тады, калі ЗША толькі ператвараліся ў Галаад, яна спрабавала збегчы з краіны разам з мужам і дачкой, але іх з дзяўчынкай затрымалі. Тагачасная Амерыка — свет, дзе шмат жанчын бясплодныя, але Джун гэта не закранула, і таму з яе робяць служанку.

За наступныя пяць сезонаў яна пройдзе шлях ад разгубленай маці, у якой забралі дзіця, да ваяркі, гатовай зладзіць супраціў цэламу рэжыму. Сёння Джун Озбарн з яе вогненным позіркам і адданасцю сапраўдным ідэалам — адна з самых яркіх гераінь на заходнім тэлебачанні. Нездарма Элізабет Мос, выканаўца ролі Джун, мае за гэтую працу ў кішэні галоўную тэлевізійную прэмію «Эмі» і намінацыю на «Залаты глобус».

Ад шостага сезона мы чакалі рэвалюцыі, і ў трэйлеры нам паказвалі кадры таго, як нараджаецца паўстанне. Але пачатак фінальнага сезона прыводзіць нас не на поле бою, а ў канадскі цягнік, які мы пакінулі ў канцы 5 сезона. Там сустракаюцца Джун і Серэна, жонка камандора Фрэда — у іх сям'і Джун некалі была служанкай. І гэта нездарма, бо «Аповед служанкі» даследуе не толькі таталітарны свет, але і дынаміку чалавечых адносін у ім, тое, як сябе паводзяць былыя ахвяра і катавальніца, калі ніводная з іх не мае перавагі.

Фота: кадр з трэйлера

Пакуль што выйшлі толькі тры серыі шостага сезона, але ўжо відаць, што серыял сыходзіць на высокай ноце. Таталітарны Галаад, ахутаны вайной, прадказальна мае праблемы ў эканоміцы, і лідары краіны вырашаюць стварыць палегчаную версію рэжыму, каб прадаць яе замежным палітыкам, а заадно і дамагчыся ад іх вяртання ўцекачоў — былых амерыканскіх грамадзян. Атрымліваецца больш паспяхова, чым хацелася б.

Далейшыя серыі пакажуць нам паўстанне ў Галаадзе, але на поўны хэпі-энд не варта спадзявацца. Рэч у тым, што Маргарэт Этвуд выпусціла ў 2019-м працяг «Аповеду служанкі» — раман «Запаветы» (The Testaments), і менавіта ў ім расказваюць, што будзе пасля Галаада. Гэты твор таксама хутка ператвораць у серыял, таму не чакаем, што дэмакратыя пераможа ў цяперашнім сезоне.

«Аповед служанкі» важны не магчымасцю хэпі-энда, а тым, як ён паказвае барацьбу за волю і адданасць ідэалам. Так, ён будзе бліжэй гледачам з феміністычнымі поглядамі, але ідэі, за якія змагаюцца Джун і кампанія, датычаць не толькі жанчын. «Аповед служанкі» паказвае, якой страшнай можа быць будучыня, калі здрадзіць гэтым ідэям, і як дорага можа каштаваць воля.

Каментары да артыкула