Pracavaŭ u DAI, znajšoŭ Kalinoŭskaha, prydumaŭ pašpart Novaj Biełarusi i pajšoŭ na vajnu. Usio heta — pra adnaho bajca PKK

«Miška zalečyć svaje zuby i kipciury — i praciahnie»

— U vas jość žonka i troje dziaciej. Jak vy pryniali rašeńnie pajści dobraachvotnikam u połk Kalinoŭskaha?

— Žonka i dzieci ŭ mianie padrychtavanyja. Z samaha pačatku vajny va Ukrainie ja ščylna ŭzajemadziejničaŭ z pałkom. Heta byŭ śviadomy vybar — prosta farmalizacyja taho, što pavinna było zdarycca značna raniej. Naša arhanizacyja (Hieraldyčnaja rada) stvaryła pałkavy ściah, arhanizavała jaho aśviačeńnie praz Radu Biełaruskaj Narodnaj Respubliki. Ja taksama vałancioryŭ — dastaŭlaŭ pałku aŭtamabili miedycynskaj evakuacyi, navat mašynu cieścia daviałosia pieravieźci. Tak što rašeńnie było pryniata daŭno.

— Zdajecca, što navat kali siamja padrychtavanaja, navina pra toje, što baćka i muž idzie na vajnu, nie moža zastacca biez emocyj.

— Viadoma, usie pieražyvajuć, ale jany viedajuć, što ich baćka — čałaviek, jaki idzie za praŭdaj. Ja i na Majdanie stajaŭ u 2013−2014 hadach. Napružańnie jość, nichto ad hetaha nie zastrachavany. Usie ludzi, usie pieražyvajuć. Ale, jak kažuć, vočy bajacca, a ruki robiać.

Pavialičyć

— Čym vy zajmajeciesia ŭ pałku?

— Zaraz ja znachodžusia na Zaparožskim napramku ŭ padraździaleńni bieśpiłotnych latalnych aparataŭ. Na hety momant vykonvaju funkcyi staršyny pa zabieśpiačeńni atrada.

— Ciažka ciapier vajavać, asabliva maralna, na fonie razmoŭ pra mahčymy mir?

— Siarod nas jość chłopcy-hieroi, jakija vajujuć užo pa dva, pa try hady. Zrazumieła, što prychodzić maralnaja stomlenaść, mnohija ŭžo byli paranienyja i viartalisia nazad. Ludziam ciažka maralna. Za hetyja hady jany stali vydatnymi śpiecyjalistami z roznymi vajennymi navykami — kiravańnie BPŁA, dronami-kamikadze, vykanańnie raźviedvalnych zadač.

U pałku roznyja situacyi, jak i roznyja ludzi. Ale ŭ cełym usie razumiejuć, što kaniec vajny pakul niemahčymy. Heta budzie tolki pieradyška. Miška zalečyć svaje zuby i kipciury — i praciahnie. U nas surjozny i padstupny vorah. Stomlenaść jość, ale ŭsie razumiejuć važnaść taho, što robiać.

— Ci adčuvajecie vy asabista stomlenaść ad vajny? Jak dajecie rady?

— Moj recept: kali adčuvaješ biezvychodnaść — dapamahaj inšym. Tady siły prychodziać. Kali robiš słušnuju spravu, abaraniaješ honar nacyi — siły abaviazkova znojducca. Ale va ŭsich pa-roznamu. Chłopcy i dziaŭčaty ŭ asnoŭnym maralna padrychtavanyja. Usie vajary, što prajšli praz połk, — tysiačy ludziej — honar nacyi. Jany ŭstojlivyja da pieramien.

Pavialičyć

«Pry mnie aficery nasili pahony z «Pahoniaj»»

— Raniej vy pracavali ŭ DAI. Jak tudy trapili i čamu syšli?

— Ja vučyŭsia spačatku ŭ biełaruskamoŭnaj škole, potym skončyŭ hrodzienski licej, adzin z najlepšych u Biełarusi. U 1997 hodzie pastupiŭ u Akademiju MUS, prajšoŭ vialiki konkurs — vosiem čałaviek na miesca. Tady była inšaja akademija, inšyja vykładčyki. Pry mnie aficery nasili pahony z «Pahoniaj». Ja pajšoŭ u vyšuk DAI — šukaŭ kiroŭcaŭ, što źbiehli ź miesca DTZ. Adpracavaŭ roŭna hod, potym pastupiŭ u Litoŭski ŭniviersitet prava i zastaŭsia ŭ Litvie.

— U vas try vyšejšyja adukacyi, u tym liku Oksfard. Moža, vučyciesia i ciapier?

— Paśla Litoŭskaha ŭniviersiteta ja skončyŭ mahistraturu pa finansach u Oksfardzie, potym MBA (mahistraturu biźnies-administravańnia. — Zaŭv. red.) tam ža, ale ŭ inšym kaledžy. Mnie padabajecca vučycca. Chtości ź fiłosafaŭ kazaŭ, što imknieńnie da viedaŭ — najvažniejšaja jakaść čałavieka. Ciapier taksama vučusia, ale nie skažu dzie — spačatku skonču.

— Heta praciah papiaredniaha ci novy kirunak?

— Heta vajskovaja śpiecyjalnaść.

— Jaki ŭ vas byŭ biznes u Biełarusi?

— Biznes u mianie ad samaha pačatku byŭ u Litvie, ale ŭ Biełarusi ja inviestavaŭ u budaŭnictva handlovych centraŭ, kramaŭ na svajoj małoj radzimie, u Astravieckim rajonie. Pabudavaŭ — i źjechaŭ (śmiajecca). Zastaŭsia bieź inviestycyj, jakija kaliści ŭkłaŭ.

— Šmat stracili?

— Nie skažu. Lepš viarnusia ŭ Biełaruś i adnaŭlu svaje pravy na ŭłasnaść.

Pavialičyć

«Znajšli pareštki Kalinoŭskaha ŭ 2018-m — i tut pačałosia!»

— Vy ŭdzielničali ŭ raskopkach pareštkaŭ paŭstancaŭ Kastusia Kalinoŭskaha. Kažuć, što mienavita vy znajšli jaho mahiłu. Heta praŭda?

— Mnie prosta pašancavała. Moj siabra, namieśnik dyrektara Nacyjanalnaha muzieja Litvy, viedaŭ majo staŭleńnie da našaj ahulnaj historyi i zaprasiŭ mianie pryniać udzieł u raskopkach na hary Hiedymina ŭ Vilni razam z hrupaj archieołahaŭ. My dva hady šukali paŭstancaŭ. U vyniku znajšli pareštki 21 čałavieka. Potym treba było pravodzić DNK-analiz i ŭstanavić asoby.

Dapamahło toje, što ekziekucyi byli dobra zadakumientavanyja rasijskimi ŭładami — jany fiksavali, kaho paviesili, kaho rasstralali. Zvyčajna paŭstancaŭ chavali hrupami. Z časam nam udałosia ŭstanavić usich. Kastusia Kalinoŭskaha apaznali pavodle DNK, pierałomach šyjnych pazvankoŭ i z dapamohaj fotaekśpiertyzy čerapa. Tamu sumnieńniaŭ być nie moža.

— Takaja znachodka — vialikaja ŭdača dla archieołaha. Što adčuli, kali zrazumieli, kaho znajšli?

— Jość taki aniekdot: Jak spravy ŭ Biełarusi? Nu, znajšli pareštki Kalinoŭskaha ŭ 2018-m — i tut pačałosia!

Viadoma, ja byŭ zadavoleny. Ź dziacinstva Vilnia była maim druhim horadam — ja vyras na biełaruska-litoŭskaj miažy. Kali byŭ maładym, vybitny dziejač biełaruskaj dyjaspary Siaržuk Vituška z natchnieńniem raspaviadaŭ mnie pra Kalinoŭskaha, kazaŭ, što jon pachavany na hary Hiedymina. Ja vyrašyŭ, što abaviazkova treba znajści, dzie mienavita. I praź dziesiacihodździ zmoh asabista ŭdzielničać u raskopkach, trymać u rukach jaho pareštki, znajści jahonych naščadkaŭ u Biełarusi. Viadoma, heta kruta i vielmi natchniała.

— Jak vy adšukali naščadkaŭ?

— U nas u Hieraldyčnaj radzie jość historyk i śpiecyjalist pa Kalinoŭskim, jaki pracuje z archivami. Jon adnaviŭ usiu radasłoŭnuju. U Siamiona Kalinoŭskaha, baćki Kastusia, było 19 dziaciej. My znajšli ich naščadkaŭ, jany žyvuć na poŭdni Biełarusi. Hetyja ludzi navat nie viedali, što źjaŭlajucca praprapraŭnukami Kalinoŭskaha. Ź ich dazvołu my ŭziali mazki dla DNK-analizu i takim čynam praviali identyfikacyju.

— Jakimi ludźmi jany akazalisia?

— Absalutna zvyčajnymi, prostymi biełarusami.

— Čym zajmajucca, kim pracujuć?

— Ščyra kažučy, ja nie pytaŭsia. Heta było dla ich niečakana, tamu nie chacieli ich mocna turbavać. Prosta raskazali im ich historyju, chto jany takija. Jany byli ździŭlenyja, ale pahadzilisia dać DNK dla paraŭnańnia.

Pavialičyć

«Chutka my sustreniemsia ŭ Biełarusi, pakazaŭšy na miažy mienavita hety pašpart»

— Jak vy trapili ŭ Hieraldyčnuju radu i čym tam zajmalisia?

— Adrazu adznaču: ja nie hieraldyst. Prosta ŭmieju arhanizoŭvać ludziej. Kažuć, u mianie heta dobra atrymlivajecca.

Z pačatkam vajny źjaviłasia patreba ŭ vajskovaj simvolicy dla biełaruskich farmiravańniaŭ. Sens hieraldyki — u vyznačeńni «svoj — čužy». Vajna abvastryła nieabchodnaść stvaryć nacyjanalnuju Hieraldyčnuju radu, a nie savieckuju, dzie mankurty naviazvajuć nam čužuju historyju.

Ja pačaŭ šukać hieraldystaŭ — znajšoŭ adnych z najlepšych, takich śpiecyjalistaŭ u Biełarusi amal nie zastałosia. Byli i vajskoŭcy, i cyvilnyja hieraldysty, śpiecyjalisty pa numizmatycy. My ŭzmacnili kamandu historykami i stvaryli mocnuju Hieraldyčnuju radu, raspracavali ŭsiu sistemu ŭznaharod. Niekatoryja adnavili, inšyja stvaryli nanova. Ja prosta rady byŭ dapamahčy abjadnać hetych śvietłych ludziej.

— Nakolki nam viadoma, vy — aŭtar idei pašparta Novaj Biełarusi. Heta tak?

— Tak, ideja pieršapačatkova była maja. My pryjšli ź joj u Ofis Śviatłany Cichanoŭskaj. Histaryčna ŭrady ŭ vyhnańni zaŭsiody mieli svaje dakumienty. U Litvy byŭ taki pašpart, jaho vydavali jašče 30 hadoŭ tamu. I dziŭna, što ciapier litoŭcy čyniać nam pieraškody — z maralnaha punktu hledžańnia heta niapravilna.

Takija dakumienty byli ŭ Łatvii, Estonii, Polščy. Nacyjanalny pašpart — abjadnaŭčy dakumient, jaki dapamoža biełarusam nie stać apatrydami. Režym choča nas razmyć, zrabić apatrydami najlepšych biełarusaŭ, što vyjechali ŭ inšyja krainy.

— Padajecca, što prajekt pašparta ciapier prypynieny, i jon pakul nie moža być paŭnavartasnym dakumientam.

— U vas pamyłkovaja infarmacyja. Kali zaraz zojdziecie na sajt Biełaruskaha pašpartnaha centra, zmožacie padać zajaŭku i atrymać pašpart. Bijamietryčnyja danyja źbirajucca ŭ Litvie, ale płanujecca adkryćcio punktaŭ va Ukrainie i Polščy. Adzinaje — druk pieranieśli ŭ inšuju krainu, kab źniać napružańnie ŭ litoŭskich partnioraŭ.

— Vy vierycie, što pašpart Novaje Biełarusi stanie sapraŭdnym dakumientam, a nie zastaniecca suvieniram?

— Absalutna. Taksama vieru, što chutka my sustreniemsia ŭ Biełarusi, kudy pryjedziem, pakazaŭšy na miažy mienavita hety pašpart. Nas sprabujuć uciahnuć u depresiju — maŭlaŭ, ničoha nie atrymajecca. Ale atrymajecca. U śviecie 194 krainy. Niekatoryja dakładna nas pryznajuć, i pašpart stanie paŭnavartasnym.

Pavodle niekatorych danych, z momantu prychodu Łukašenki da ŭłady z krainy vyjechali bolš za dva miljony čałaviek. Z kožnym dniom hetaje pytańnie budzie stanavicca ŭsio bolš vostrym.

— Jakaja kraina pieršaj pryznaje pašpart i kali?

— Ja viedaju, ale nie skažu — kab nie suročyć. Iduć pieramovy. Trymajem palcy za naš ahulnanacyjanalny prajekt.

— Heta budzie kraina ES? I ci adbudziecca pryznańnie sioleta?

— Akramia jeŭrapiejskich krain, jość jašče šmat inšych, u tym liku astraŭnyja dziaržavy. Nie mahu skazać — nie maju paŭnamoctvaŭ. Davajcie pašyrać kolkaść uładalnikaŭ pašparta — i ŭ nas usio atrymajecca.

Pavialičyć

«U nas jość kałasalny patencyjał, ale byłyja bajcy pałka pracujuć u «Žabkach» i «Biedronkach»»

— Na pasiadžeńni Kaardynacyjnaj rady vy prapanavali stvaryć miratvorčyja padraździaleńni ź biełarusaŭ pa ŭsioj Jeŭropie. Navošta i što heta daść?

— My ciapier u turbulentnaj situacyi — niama harantyj ni ad ZŠA, ni ad Jeŭropy. Zaraz ES maje patrebu ŭ čałaviečych resursach. A ŭ nas jość matyvavanyja biełarusy, jakija žadajuć viarnucca na radzimu.

Nas užo sotni tysiač. Za 30 hadoŭ šmat chto ź biełarusaŭ prajšoŭ vajskovuju słužbu. Tak, možna skazać, što jany nie vajavali. Ale moj dośvied u pałku Kalinoŭskaha pakazvaje: roźnica pamiž tymi, chto vajavaŭ i chto nie, źnikaje paśla pary bajoŭ. Hałoŭnaje — padrychtoŭka. Hetyja ludzi buduć patrebnyja ES. Jeŭrapiejcy pačynajuć vychodzić z «ciopłych vannaŭ».

Pry adpaviednym materyjalnym zabieśpiačeńni biełaruskich vajskoŭcaŭ zhodna ź ich pasadami, śpiecyjalnaściami i ranhami, a taksama lehalizacyi ŭ Jeŭrasajuzie, mnohija ź ich pahadzilisia b abaraniać svoj novy dom u Jeŭropie. I taksama rychtavacca da vyzvaleńnia radzimy. Bo pryjšoŭ čas viartać Biełaruś.

Ja razmaŭlaŭ ź pieršakłasnymi biełaruskimi vajskoŭcami, jakija ŭ bai dakazali svaju efiektyŭnaść i viedańnie sučasnaj vajny. Jany hatovyja dapamahać i dzialicca svaimi viedami ź jeŭrapiejskimi armijami.

— Navat pryznańnie pašparta prachodzić ź ciažkaściu. Čamu vy dumajecie, što ES pahodzicca faktyčna na inšaziemnuju armiju na svajoj terytoryi?

— Heta adbudziecca arhanična. Užo praz try dni paśla napadu Rasii na Ukrainu prezident Uładzimir Zialenski padpisaŭ ukaz ab stvareńni Internacyjanalnaha lehijona. Heta prosta pytańnie času.

Zaraz u ES nie staje palityčnaj voli, ale ŭmovy źmieniacca. My pavinny być hatovyja da hetaha. Praz Kaardynacyjnuju radu, Abjadnany pierachodny kabiniet, Ofis Cichanoŭskaj užo ciapier treba raspracoŭvać mietodyku.

Nichto nie moža nam zabaranić farmiravać ahulnanacyjanalny supraciŭ. Takija momanty ŭźnikajuć raz u sto hadoŭ. Zaraz — naš šaniec. U nas jość kałasalny patencyjał, ale byłyja bajcy pałka pracujuć u «Žabkach» i «Biedronkach» (sietki kramaŭ u Polščy. — Zaŭv. red.). Heta piłoty dronaŭ, sapiory, minamiotčyki, snajpiery. Jeŭropa mahła b vykarystać hety patencyjał. Treba havaryć i prybirać razdražnialniki. U nas niama impierskich ambicyj — my nacyja stvaralnikaŭ. Naša misija — dapamahčy Jeŭropie. A zaŭtra Jeŭropa dapamoža nam.

— Jak vy bačycie zakančeńnie vajny va Ukrainie i budučyniu Biełarusi?

— Biełaruś ja baču tolki ŭ sajuzie ź jeŭrapiejskimi krainami. Mahčyma, nie NATA, ale sajuz Mižmorja — Polšča, krainy Bałtyi, Ukraina i Biełaruś. Ale dakładna mahu skazać: naša miesca — u Jeŭropie. Prahnozaŭ nakont zakančeńnia vajny davać nie chaču. Praciŭnik u nas surjozny.

• 15
• 3
• 1
• 1
• 0
• 0
• 0
• 1